Twee Braziliaanse artsen geloven dat zij een geheime les in menselijke anatomie van Michelangelo hebben ontdekt, verstopt in het plafond van de Sixtijnse Kapel.
Bijbelse scà¨nes
De felgekleurde fresco's in de kapel waar onlangs nog het conclaaf plaatsvond, zijn bijna 500 jaar oud en behoren volgens velen tot de grootste kunstwerken ter wereld, Ze verbeelden onder meer bijbelse scà¨nes zoals de "Schepping van Adam", waarin God zich uitstrekt om Adams vinger aan te raken.
Boomstam en luchtpijp
Gilson Barreto en Marcelo de Oliveira, beide arts à©n kunstliefhebber, geloven dat Michelangelo zijn gedetailleerde kennis van interne anatomie over 34 van de 38 panelen tentoon heeft gespreid. Volgens hen is bijvoorbeeld een boomstam niet altijd louter een boomstam, maar soms tevens een menselijke luchtpijp.
Code
De sleutel tot het vinden van de talrijke organen, botten en andere menselijke ingewanden was volgens het Braziliaanse tweetal het kraken van een ´code' die door de Florentijnse kunstenaar is achtergelaten. In essentie is die code een verzameling van soms subtiele en soms openlijke aanwijzingen, zoals bijvoorbeeld de richting waarin een figuur wijst.
Anatomische expertise
"Waarom werd dit nooit eerder gezien? In de eerste plaats omdat heel weinig mensen voldoende anatomische kennis hebben om dit soort afbeeldingen te herkennen. Ik wel, want het is mijn beroep", aldus Barreto, die chirurg is in de Braziliaanse stad Campinas.
Geen primeur
Barreto en zijn vriend Oliveira zijn niet de eerste artsen die afbeeldingen van menselijke organen hebben herkend inde Sixtijnse kapel. Vijftien jaar geleden wees de Amerikaanse arts Frank Meshberger er al op dat de figuur van God samen met de hem omringende engelen in de ´Schepping van Adam" leek op een dwarsdoorsnede van de menselijke hersenen. Hij veronderstelde dat Michelangelo op die manier Gods gift van een ziel aan Adam gelijk stelde met de goddelijke gift van intelligentie aan de mensheid.
Zoektocht
Toen Barreto enkele jaren geleden in het kader van een verhuizing zijn bureau opruimde kwam hij Meshbergers theorie weer tegen. Barreto: "Ik zei tegen mijzelf: Als er hersenen op staan, dan heeft hij vast niet alleen die hersenen getekend. Dan moet er meer zijn." Samen met zijn vriend Oliviera ontdekten hij, behalve een groot aantal nieuwe afbeeldingen, ook nog dat een andere Amerikaanse dokter, Garabed Eknoyan, de vorm van een nier had gevonden in het paneel met de titel ´De scheiding van aarde en wateren'.
Boek
De gezamenlijke zoektocht culmineerde in hun boek "De Geheime Kunst van Michelangelo", dat vorig jaar in Brazilië werd gepubliceerd en waarvan tot nu ruim 50.000 exemplaren zijn verkocht, een zeer hoog aantal voor Brazilië. Over een Amerikaanse, Spaanse en Portugese uitgave wordt inmiddels onderhandeld.
Inhoudelijke aanwijzingen
Barreto and Oliveira kwamen uiteindelijk tot de overtuiging dat Michelangelo in ieder paneel gecodeerde boodschappen heeft achtergelaten om de toeschouwers te helpen bij het vinden van de verborgen lichaamsdelen. Sommige aanwijzingen zijn inhoudelijk, zoals in de ´Schepping van Adam'. Dat geldt ook voor de ´Schepping van Eva', waarin een boomstam op een vertakte luchtpijp lijkt en Gods purperen mantel overeenkomsten vertoont met de zijaanblik van een long. Volgens Barreto kan je stellen dat God in die scà¨ne de levensadem toedient aan Eva.
Optische aanwijzingen
Een ander onderdeel van de code wordt gevormd door de poses van de figuren die het centrale karakter van een paneel omringen. In de ´Libische Sybille' staat een cherubijntje dat naar zijn schouder wijst naast een vrouw wiens schouder het brandpunt van de afbeelding vormt. Twee andere cherubijnen in de achtergrond wijzen eveneens naar hun schouder. Indien ondersteboven bekeken zouden de vouwen van de jurk van de Sybille en de onderkant van haar romp samen de manier representeren waarop de bovenarm in het schoudergewricht valt.
Kritiek
Critici zeggen dat de interpretatie van het Braziliaanse tweetal niet uit te sluiten is, maar dat hij in veel gevallen wel erg veel creativiteit van de toeschouwer vereist. Sommigen zeggen tà© veel. "Het probleem, en kunsthistorici maken zich daar zeker ook schuldig aan, is dat we maar al te vaak zien wat we willen zien," zegt Dennis Geronimus, een specialist op het gebied van Renaissancekunst aan de Universiteit van New York. En inderdaad, waarom zou Michelangelo eigenlijk tekeningen van menselijke organen in de Sixtijnse Kapel willen verbergen?
Obsessie
Barreto en Oliveira zeggen dat zij niet met zekerheid kunnen zeggen wat Michelangelo tot zijn ´anatomieles' bracht, maar het is bekend dat hij en andere Renaissancekunstenaars geobsedeerd werden door het menselijk lichaam en de menselijke anatomie. Ook het ´verstoppen' van voorwerpen in een schilderij is voor die tijd niet uniek.
´Geen spelletje'
De twee artsen hebben hun boek naar kunsthistorici en anatomische specialisten in Portugal gestuurd, voor een deskundig oordeel over hun vondst. Het plan is om het boek uiteindelijk ook aan het Vaticaan voor te leggen. "We spelen geen spelletje. We zijn er heilig van overtuigd dat dit een grote ontdekking voor de kunstgeschiedenis is, aldus Barreto. "Ons doel is nu vooral het verspreiden van onze kennis."
bron:RKK