Godsdienstles op openbare scholen is al bijna honderd jaar een wettelijk verankerde praktijk. Maar de laatste jaren komt er de klad in. Het aantal docenten is in het afgelopen decennium gehalveerd, zo blijkt uit onderzoek. Veel burgerlijke gemeenten draaien de subsidiekraan dicht.

Veel belangstelling
Op de openbare basisschool De Windhoek in Almelo krijgen de leerlingen een lesuur godsdienst per week. Facultatief: ouders kunnen er voor kiezen. En daar wordt veel gebruik van gemaakt, vertelt Harry Gerichhausen, algemeen directeur van het openbaar primair onderwijs in Almelo, in totaal tien scholen. "Ouders die voor het openbaar onderwijs kiezen, hebben behoefte om expliciet aandacht te schenken aan levensbeschouwing, godsdienst, humanisme, etc. Het sluit ook goed aan bij de actuele discussie over normen en waarden; de godsdienstles is een manier om dat thema bij jongeren extra onder de aandacht te brengen."

Wet op het lager onderwijs
Sinds de wet op het lager onderwijs (1920) hebben kerken en levensbeschouwelijke genootschappen de mogelijkheid op openbare basisscholen godsdienstles te verzorgen, vertelt Elza Kuyk van de afdeling Kerk & Onderwijs van de Protestantse Kerk in Nederland. De openbare school hoeft slechts een verwarmd en verlicht lokaal ter beschikking te stellen.

Taak voor ´buitenstaanders'
De wet is nog steeds de basis voor de huidige regeling: de school hoeft alleen een lokaal en lestijd ter beschikking stellen, de kerk of het levensbeschouwelijk genootschap zorgt voor een docent.
In de wet is nadrukkelijk geformuleerd dat het een taak is voor ´buitenstaanders' omdat openbaar onderwijs geen voorkeur mag uitspreken voor deze of gene richting.

Geen zieltjeswinnerij
Godsdienstles op openbare scholen is geen ´zieltjeswinnerij', zegt directeur Gerichhausen. "De stichtingen die de leerkrachten opleiden en selecteren staan garant voor een bepaalde objectiviteit." Docente Diny Nolten is inderdaad terughoudend met haar eigen geloofsovertuiging. "Het is geen vak als aardrijkskunde of rekenen. Als ik er niet achter stond, zou ik dit vak niet geven, maar het is niet mijn bedoeling kinderen te bekeren. Ze nemen er kennis van, en wat het met ze doet, dat weet ik niet.''

Drastische terugloop
Volgens Elza Kuyk loopt het aantal godsdienstlessen op openbare basisscholen drastisch terug. Uit cijfers van 1992 blijkt dat op dat moment circa 80 procent van de openbare basisscholen werd bereikt. Voor het humanistisch vormingsonderwijs was het iets minder. Nu, dertien jaar later, is de schatting dat de helft van de openbare basisscholen een aanbod heeft van godsdienstlessen. Ongeveer 40 procent heeft een aanbod van humanistisch vormingsonderwijs.

Subsidies ingetrokken
Vanwaar die terugloop? Kuyk: "Een van de belangrijkste factoren is dat de burgerlijke overheden, die de subsidies verstrekken, het steeds vaker laten afweten. Godsdienstles staat op de subsidielijsten tussen de lantaarnpalen, het zwembad en de toneelverenigingen in. Het is een makkelijke bezuinigingspost; het wordt niet altijd als een belangrijk onderdeel gezien." Om het tij te keren gaan de levensbeschouwelijke organisaties binnenkort praten met minister Van der Hoeven van onderwijs. Ze willen geld van haar; een bedrag van vijf tot tien miljoen euro.

Behoefte blijft
Houdt de terugloop geen gelijke tred met de ontkerkelijking? Kuyk: "Godsdienst blijft een onderdeel van onze cultuur. Veel ouders kiezen het omdat ze zeggen: ´We zijn wel gelovig, maar kunnen en willen er thuis niet zo veel aan doen.' We hebben geen enkele indicatie dat die behoefte terugloopt, integendeel. Er is een heel positieve benadering van godsdienst, juist bij ouders van openbare scholen.''

Ongespecialiseerde leerkrachten
In Almelo houden de lessen na de zomervakantie noodgedwongen op. De leerkrachten van openbare scholen zullen dan zelf de godsdienstlessen moeten verzorgen. Docent Kornet van groep 8 staat niet te trappelen om de taak van de godsdienstdocenten over te nemen. "Zij zijn veel meer gespecialiseerd. Ik heb die achtergrond niet. Bij het paasfeest bijvoorbeeld zal ik in de toekomst meer moeten uitleggen over de betekenis. Zelf ben ik niet godsdienstig, dus ik moet me er wel in gaan verdiepen, want veel meer dan basiskennis heb ik niet op dit terrein. Dat wordt even leren, ja."

Bezuiniging op normen en waarden
Terwijl de minister-president roept om herstel van normen en waarden, wordt op lokaal niveau drastisch gesneden in deze vorm van overdracht van normen en waarden. Gerichhausen: "In elk geval is een belangrijk aspect van deze waarden- en normenoverdracht teniet gedaan door bezuinigingen. Er zit helaas een discrepantie tussen wat de premier zegt en wat er op lokaal gebied wordt gedaan."

´Kerk een soort kasteel'
Kuyk noemt nog een paar andere redenen om te pleiten voor behoud van dit type godsdienstonderwijs: "Er zijn kinderen die op geen enkele manier in aanraking komen met godsdienst. Ze kijken naar kerken zoals ze naar kastelen kijken: exotische gebouwen uit een lang vervlogen tijdperk. Ze hebben geen idee welke functie een kerk heeft, noch in de geschiedenis, laat staan in het heden. Die onderschatting van de betekenis van religie kom je overal in de cultuur tegen. Mensen denken dat je van godsdienst verruilt alsof je van een paar schoenen verwisselt, als was het een consumptieartikel.''

bron:RKK

Bekijk ook deze populaire persberichten

Trending

Popular