Om te voorkomen dat de organisatie zijn geloofwaardigheid verliest en wordt gepasseerd, moet de Verenigde Naties effectief en daadkrachtig reageren op bedreigingen van deze tijd. Daartoe zijn drastische hervormingen noodzakelijk. Dit standpunt verwoordt de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) in het vandaag verschenen rapport De Hervorming van de Verenigde Naties, het rapport van Annan nader beschouwd.
Met het oog op de voorbereidingen voor de Topontmoeting van wereldleiders in september 2005 in New York, heeft de Nederlandse regering de AIV gevraagd advies te geven over de voorstellen van de Secretaris-Generaal van de VN, Kofi Annan. In zijn rapport In Larger Freedom van maart 2005, doet Annan vele voorstellen. Het is het meest verstrekkende en veelomvattende rapport met verbeteringsvoorstellen dat gedurende de zestig jaar dat de VN bestaat is opgesteld. Het wordt gepresenteerd als à©à©n pakket van samenhangende maatregelen. De kern van de boodschap van Annan is dat moet worden gestreefd naar gelijkwaardige en noodzakelijke aandacht voor de drie hoofddoelen: ontwikkeling, vrede en veiligheid en de rechten van de mens. Deze boodschap wordt door de AIV nadrukkelijk onderschreven.
Uitgaande van een breed veiligheidsbegrip stelt Kofi Annan een gecombineerde strategie voor, bestaande uit preventie, bescherming van het individu, terrorismebestrijding, wapenbeheersing en grotere effectiviteit van vredesoperaties. Dit moet worden gecombineerd met vreedzame geschillenbeslechting en versterking van de mechanismen voor conflictpreventie en bescherming van de rechten van de mens. De AIV onderschrijft dit streven.
De AIV onderschrijft de mening dat de Veiligheidsraad de primaire verantwoordelijkheid heeft voor de handhaving van de internationale vrede en veiligheid. De Raad dient deze dan ook te nemen en niet vleugellam te geraken. De Raad dient meer representatief en meer aanspreekbaar te worden, zonder dat trage besluitvormingsprocessen de effectiviteit in gevaar mogen brengen. De AIV roept de regering zich in te zetten voor iedere mogelijke consensus voor voorstellen die tot een meer representatieve en effectieve Veiligheidsraad kunnen leiden Ook roept de AIV, in navolging van Kofi Annan, de Veiligheidsraad op te komen tot criteria voor mogelijk geweldgebruik onder auspiciën van de Veiligheidsraad, waaronder noodzaak, zuiver oogmerk, niet-militaire middelen als alternatief, proportionaliteit en kans of succes. Ook al zou het niet lukken deze criteria vast te leggen, dan nog kunnen deze, hoe omstreden ook, een eigen leven gaan leiden bij discussies over mogelijk geweldgebruik. Daarom beveelt de AIV de regering aan de discussie om te komen tot deze criteria te ondersteunen.
Ook het instellen van een Commissie voor Vredesopbouw ('Peacebuilding Commission'), die landen kan bijstaan in de overgangsfase van oorlog naar vrede en herstel acht de AIV gewenst, zij het dat naar de mening van de Raad de huidige voorstellen van Annan nog onvolledig zijn. Deze Commissie moet zich, in de visie van de AIV, ook gaan richten op eerdere fases, zoals conflictpreventie en conflictbeheersing. Dan pas kan het een à©cht effectief mechanisme worden.
De AIV steunt wel het voorstel om een nieuwe, opgewaardeerde en besluitkrachtige Raad voor de Rechten van de Mens in te stellen, maar merkt op dat een deel van de voorstellen nog onvoldoende uitgewerkt en doordacht zijn. Met name in de waarborging van de rol en positie van NGO's en van de huidige toezichthoudende mechanismen is onvoldoende voorzien.
Tot slot wijst de AIV er op dat de VN uit vele verschillende onderdelen bestaan, die vaak een eigen agenda, bevoegdheden en financieringsstructuren hebben. Om te komen tot een effectieve en daadkrachtige VN is het van groot belang een samenhangende, centrale regie te ontwikkelen, die de samenhang tussen de verschillende onderdelen moet gaan waarborgen en beter in staat is voor het algemeen belang van de wereldgemeenschap op te komen.
Dit advies over de voorstellen in het rapport van Kofi Annan is voorbereid onder voorzitterschap van prof. mr. N.J. Schrijver (hoogleraar volkenrecht, Universiteit Leiden) in een gecombineerde commissie, die bestond uit leden uit alle geledingen van de AIV. Het advies is vastgesteld op 27 mei 2005 door de AIV, die onder de leiding staat van minister van Staat, mr. F. Korthals Altes.
bron:BUZA