De Utrechtse woonvoorzieningen (hostels) voor verslaafde dak- en thuislozen halen de bewoners uit een isolement. Hierdoor krijgen zij de kans op een normaler leven. Het drugsgebruik (van onder meer base-coke) vermindert en er is een grote afname van criminele activiteiten. Dit zijn conclusies van een onderzoek van de GG&GD Utrecht, naar de eerste drie hostels die geopend zijn: De Hoek, Habi Tante en Maliehof.
Zorgonderzoek Nederland (ZON) financiert dit onderzoek. Sinds 2001 realiseert project BinnenPlaats van de GG&GD hostels met 24-uurs huisvesting en zorg voor (verslaafde) dak- en thuislozen in Utrecht. Agis Zorgkantoor is financier van de zorg in de hostels vanaf 2003.
Voor de hostelbewoners kan een eerste stap worden gezet naar een volwaardiger deelname aan de samenleving. Daarbij gaat het om het aanpakken van gezondheidsproblemen, schulden, openstaande straffen, en het opbouwen van contacten met familie. Dit proces verloopt langzaam en stapsgewijs. Begeleiding en zorg zijn daarbij essentieel. De bewoners voelen zich thuis in de hostels en krijgen behoefte aan meer mogelijkheden voor activiteiten overdag. Ook willen zij meer betrokken worden bij het worden bij het woonbeleid.
"Op straat loop je alleen maar te jagen en aan dope te denken. Kijk, hier ben je ook bezig met andere dingen, je kamer schoonmaken enzo, muziekje erbij. Dan ga je aan andere dingen denken, over wat je allemaal hebt meegemaakt in het leven", aldus een bewoner van een Hostel.
Doelstelling hostels
In totaal worden in Utrecht, verspreid in de stad, negen hostels gerealiseerd. Twee daarvan zijn tijdelijk. De hostels zijn een onderdeel van de uitgebreide keten van voorzieningen en zorg voor daklozen en verslaafden in de stad. De doelstelling is tweeledig: huisvesting en zorg voor (verslaafde) dak- en thuislozen en vermindering van criminaliteit en overlast in de stad. Deze doelstellingen worden bereikt, zo blijkt uit het ZON-onderzoek. De onderzochte hostels bieden huisvesting aan daklozen die aan harddrugs zijn verslaafd. Hostels de Hoek en Maliehof hebben een gemengde populatie; in Habi Tante wonen alleen vrouwen. Het gaat om mensen die voorheen geïsoleerd leefden en veel lichamelijke, psychische en sociale problemen hadden. Er waren frequente contacten met politie en justitie en zij hadden veel schulden. Het onderzoek is gestart in 2002, kort na de opening van het eerste hostel. De meeste metingen en interviews zijn gedaan in het eerste jaar na de opening van de hostels.
Steeds bredere begeleiding hostelbewoners
Het rapport laat zien dat het wonen in een hostel niet eenvoudig verloopt. Voor veel bewoners is het een moeizaam leerproces, dat gepaard gaat met vallen en opstaan. Bewoners krijgen psychische en lichamelijke problemen, die eerder tijdens het straatleven onderdrukt of veronachtzaamd werden. De zorg in de hostels is dan ook verder uitgebreid met spreekuren van verslavingsartsen, medicatie- en methadonverstrekking en schuldsanering. In het onderzoek wordt meer specialistische hulp aanbevolen voor met name de psychische problemen van bewoners. Inmiddels werken huisartsen, Centrum Maliebaan, Altrecht, apotheken en tandartsen hierin samen. In het algemeen zijn de bewoners tevreden over hun hostels. Een jaar na intrede in het hostel is dit nog steeds het geval en voelt men zich (nog) veiliger.
Ondersteuning voor teams woonbegeleiders
Het is pionieren voor de bewoners in de hostels en dat geldt ook voor de exploitanten van de voorzieningen. In het eerste jaar hebben de begeleiders tijd nodig gehad om een gezamenlijke visie te ontwikkelen, onderling vertrouwen op te bouwen en op à©à©n lijn te komen over het beleid binnen het hostel.
"Ik vind het leuk om met ze om te gaan, je kan met de bewoners veel lol hebben. Verder hebben ze iets heel triests, eenzaams. Ze hebben allemaal veel verdriet, dat vind ik ook wel kenmerkend voor ze. Het is echt een opeenstapeling van concentratie van problemen". Begeleidster De Hoek
Na de eerste periode van vooral praktische begeleiding zijn de mogelijkheden voor het bieden van zorg verruimd door de financiering via de Algemene Wet Bijzondere Ziektenkosten. Bij de opzet van de volgende te openen hostels (Wittevrouwensingel, Hogelanden, Kà¶gllaan, Overvecht en Leidsche Rijn) wordt rekening gehouden met de aanbevelingen van het onderzoek. Aan meer mogelijkheden voor dagbesteding wordt nu al hard gewerkt. Verder wordt in het onderzoek aanbevolen om te komen tot meer differentiatie van hostels en meer mogelijkheden voor het stimuleren van de zelfstandigheid van bewoners. Dit krijgt vorm in de nog te openen hostels. Zo komt in het hostel Wittevrouwensingel een eenheid waar bewoners kunnen 'oefenen' met zelfstandig wonen.
Draaiboek voor het opzetten van een hostel
De GG&GD heeft het draaiboek Een thuis voor verslaafde daklozen; leerervaringen van de realistie van hostels in Utrecht samengesteld. Op basis van de ervaringen van project BinnenPlaats zijn conclusies getrokken over de uitgangspunten en opzet van soortgelijke projecten. Het draaiboek biedt handreikingen die toepasbaar zijn in bredere zin en in andere steden.
bron:Gemeente Utrecht