De ministerraad heeft op voorstel van minister Brinkhorst van
Economische Zaken ingestemd met een wetsvoorstel waarin de splitsing
van de energiebedrijven wordt geregeld. Dit wetsvoorstel heeft als doel
de onafhankelijkheid van het beheer van elektriciteits- en gasnetten
structureel te borgen. Niet langer zal zijn toegestaan dat
netbeheerders aan de ene kant en producenten, leveranciers en
handelaren aan de andere kant onderdeel uitmaken van à©à©n
energiebedrijf. Ook wordt in het wetsvoorstel geregeld dat het beheer
van netten met een spanningsniveau van 110 en 150 kilovolt moet worden
overgedragen aan TenneT, de beheerder van het landelijke
hoogspanningsnet. Daardoor wordt het beheer van alle
elektriciteitsnetten die de ruggengraat van de Nederlandse
elektriciteitsvoorziening vormen, in à©à©n hand gebracht. TenneT is
hierdoor beter in staat zo nodig in te grijpen in het belang van de
leveringszekerheid.
Waarom splitsen
In de toelichting bij het wetsvoorstel benadrukt het kabinet dat het
doel van het energiebeleid een efficiënte, betrouwbare en duurzame
energievoorziening is tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten.
Splitsing van de regionaal geïntegreerde energiebedrijven leidt tot een
onafhankelijk beheer van de distributienetten voor elektriciteit en
gas. Daardoor ontstaat een eerlijker concurrentie tussen partijen die
over deze netten hun elektriciteit en gas leveren. De toezichthouder
DTe zal als gevolg van de splitsing ook eenvoudiger toezicht kunnen
houden op de efficiëntie en de kwaliteit van het netbeheer. Hoewel
aanvullende regelgeving hier ook verbetering in zou kunnen aanbrengen,
zal dit nooit helemaal leiden tot de gewenste situatie, aldus
Brinkhorst. Daarnaast zouden de nalevings- en handhavingslasten verder
stijgen. De consument is op termijn het meeste gebaat bij splitsing.
Het kabinet wijst ook op de trend in Europa van fusies en concentraties
in de energiewereld. Nederlandse energiebedrijven zullen volgens het
kabinet deel gaan uitmaken van internationale ondernemingen die met
elkaar concurreren op de verschillende markten binnen Europa. De
Nederlandse bedrijven zijn in die context met of zonder netten kleine
spelers. In dit proces van internationalisering is een structurele
borging van onafhankelijk netbeheer gezien vanuit het publieke belang
van de energievoorziening in Nederland noodzakelijk. Via de
onafhankelijke netten kunnen (internationale) energiebedrijven
concurreren om marktaandeel op de Nederlandse markt.
Verder wijst de minister erop dat als gevolg van splitsing provincies
en gemeenten de zelfstandige mogelijkheid krijgen om volledig afstand
te doen van hun aandelen in de commerciële delen van het
energiebedrijf, zoals productie, handel en levering. Vanwege het
risicovolle karakter van deze activiteiten na de liberalisering, willen
veel gemeenten en provincies hiervan afstand doen.
Leveringszekerheid
De betrouwbaarheid en kwaliteit van de elektriciteits- en gasnetten
wordt door de centralisatie van het beheer van de hoogspanningsnetten
en de versterking van de onafhankelijkheid van de distributienetten
vergroot. Als gevolg van de splitsing kunnen bedrijven de Nederlandse
netten niet meer aanwenden voor het aantrekken van financieringen voor
investeringen in productiecapaciteit. Dit leidt echter niet tot directe
gevaren voor de leveringszekerheid. Investeringen in
productiecapaciteit worden bepaald door de werking van de markt en het
investeringsklimaat en niet door het toevallige bezit van netten.
Diverse partijen die niet door het splitsingsvoorstel worden geraakt,
willen in Nederland investeren. Daarnaast bestaat de kans dat bedrijven
die nu beschikken over grootschalige productiecapaciteit maar die in de
toekomst de financieringscapaciteit van de netten zullen moeten missen,
versneld deel zullen gaan uitmaken van internationale concerns die wel
voldoende kapitaalkrachtig zijn. Verder is in de energiemarkt ook een
belangrijke rol weggelegd voor investeringen in kleinschalige
productiecapaciteit, zoals warmtekrachtkoppeling en duurzame
energieopwekking. Er zijn al veel bedrijven zonder netten die dit doen.
Alternatieven onderzocht
Met name de vier grootste bedrijven op de energiemarkt hebben zich
vanaf het begin verzet tegen de splitsing, vanwege de gevolgen voor de
financiële slagkracht van de bedrijven. Gemeenten en provincies die
aandeelhouder van de energiebedrijven zijn, blijken verdeeld in hun
opvattingen over splitsing. Het verzet van de bedrijven en de
verdeeldheid van de aandeelhouders zijn voor het kabinet aanleiding
geweest om - mede op aandrang van de Tweede Kamer - naar alternatieven
voor splitsing te zoeken. In dat licht hebben de afgelopen maanden
verkennende gesprekken met de bedrijven plaatsgevonden. Deze hebben
echter niet geleid tot een goed alternatief waarvoor draagvlak is bij
zowel bedrijven, aandeelhouders en politiek. Voor de bedrijven is
essentieel dat de netten onderdeel kunnen blijven uitmaken van het
energiebedrijf. De publieke aandeelhouders kunnen zich dan echter niet
volledig terugtrekken uit commerciële delen van het energiebedrijf.
Daarnaast zouden veel extra regels en toezicht nodig zijn om de
onafhankelijkheid van het netbeheer te waarborgen.
De ministerraad heeft ermee ingestemd dat het wetsvoorstel voor advies
aan de Raad van State zal worden gezonden. De tekst van het
wetsvoorstel en van het advies van de Raad van State worden pas
openbaar bij indiening bij de Tweede Kamer.
Bron: Ministerie van Economische Zaken