De scherpe daling van het aantal asielaanvragen in Nederland is een
duidelijke aanwijzing dat mensensmokkel aanzienlijk is afgenomen.
Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de aantrekkelijkheid van Nederland
als doorvoerland voor mensensmokkel groot is, met name naar het
Verenigd Koninkrijk, de Scandinavische landen en de Verenigde Staten.
Dat blijkt uit de strategische criminaliteitsanalyse Mensensmokkel in
beeld 2002-2003 van het Informatie- en Analysecentrum Mensensmokkel
(IAM) bij het Korps landelijke politiediensten (KLPD). De specialisten
van het KLPD hebben het rapport woensdagmorgen aangeboden aan het
Landelijk Parket.
Volgens de samenstellers van het rapport is het niet te verwachten dat
Nederland op korte termijn weer een aantrekkelijk bestemmingsland zal
zijn. Eerder zal van het tegenovergestelde sprake zijn. De bestrijding
van illegale huisvesting en arbeid, in combinatie met het strikte
asielbeleid maken Nederland relatief ongeschikt om uit economische
motieven langere tijd illegaal te verblijven.
Mensensmokkel in beeld 2002-2003
geeft een zo omvattend mogelijk beeld van de aard en omvang van
mensensmokkel in relatie tot Nederland. Er zijn in de periode 20022003
267 strafrechtelijke onderzoeken naar mensensmokkel afgesloten. Het
betreft 197 onderzoeken naar incidenten die binnen drie dagen zijn
afgesloten. De overige zeventig onderzoeken zijn aangeduid als grote
onderzoeken, de looptijd is in het langste geval bijna twee jaar
geweest.
Aan de zeventig grote strafrechtelijke onderzoeken is veel informatie
onttrokken over de vormen van mensensmokkel. Zo is naar voren gekomen
dat in twintig onderzoeken sprake is van mensensmokkel door individueel
opererende mensensmokkelaars zonder relaties met
een netwerk of organisatie. In vijftien zaken is sprake van een
gelaagde organisatie waarin de taken langs hiërarchische lijnen zijn
verdeeld. Dit type organisatie is relatief vaak aangetroffen bij
Chinese mensensmokkelorganisaties. In een even groot aantal zaken is
sprake van mensensmokkel door een gelegenheidsnetwerk. Hierbij zijn
netwerken aangetroffen die van elkaars diensten gebruik maken, zoals
het delen van safehouses of het uitwisselen van documenten voor
misbruik.
Uit de afgesloten strafrechtelijke onderzoeken komt naar voren dat in
het algemeen de personenauto het meest gebruikte transportmiddel is,
gevolgd door de ferry naar het Verenigd Koninkrijk. Daarna komen trein
en vliegtuig. Schiphol speelt een belangrijke rol bij mensensmokkel
naar de Europese Unie: van twaalf bekende luchtroutes naar de Europese
Unie eindigen er volgens Europol vijf op onze nationale luchthaven.
In vijftien grote onderzoeken is vastgesteld dat gesmokkelden zijn
uitgebuit. Het gaat dan om zaken als inhumane vervoersmethoden, of het
moeten werken voor een zeer laag loon.
Dit is van belang omdat op 1 januari 2005 de delictsomschrijving van
mensenhandel zodanig is uitgebreid dat ook andere vormen van uitbuiting
dan op seksueel vlak erbinnen vallen. Dat kan leiden tot een grotere
overlap tussen mensenhandel en mensensmokkel.
De betaalde reissommen lopen uiteen van minder dan 1.000 euro tot boven
de 20.000 euro. De reissom neemt toe met de afgelegde afstand,
toegepaste reismethode en documentgebruik. Betaling vindt soms vooraf,
soms per afgelegde etappe en soms achteraf plaats. Bij
smokkel door Chinezen is betaling per etappe achteraf gebruikelijk.
Mislukt (dat deel van) de reis, dan hoeft niet te worden betaald totdat
de etappe alsnog met succes is afgelegd. Dit wil niet zeggen dat de
gesmokkelde in de tussentijd vrij is de reis te onderbreken, er zijn
gevallen bekend waarbij het safehouse feitelijk fungeert als gevangenis.
De wettelijke omschrijving van mensensmokkel is per 1 januari 2005
veranderd. Daarbij is het vereiste van winstbejag voor hulp bij
illegale toegang en doorreis komen te vervallen. Dit maakt
mensensmokkel gemakkelijker bewijsbaar. Nadeel echter is dat de
noodzaak om
geldstromen te bestuderen is komen te vervallen. Juist het onderzoek
hiernaar maakt vaak de organisatorische verbanden van mensensmokkelaars
zichtbaar.
Bron: Openbaar Ministerie