De Nationale ombudsman, Alex
Brenninkmeijer, maakte dinsdag de resultaten bekend van zijn
onderzoek naar de manier waarop de Immigratie- en
Naturalisatiedienst (IND) uitgeprocedeerde asielzoekers voor hun
uitzetting 'presenteert' aan vertegenwoordigers van hun land van
herkomst. De aanpak van deze presentaties is volgens de Nationale
ombudsman niet transparant. Dit schept risico's en kan leiden tot
onzekerheid en argwaan bij deze asielzoekers. Hij beveelt aan om
altijd een Nederlandse ambtenaar en zo nodig een tolk aanwezig te
laten zijn en om de uitgeprocedeerde asielzoeker meer openheid te
geven over wat hem te wachten staat. Aanleiding voor het onderzoek
waren vier individuele klachten en een verzoek van
Vluchtelingenwerk Nederland.
In vreemdelingenwet- en regelgeving is
vastgelegd dat uitgeprocedeerde asielzoekers terug moeten naar het
land van herkomst. Wanneer zij niet kunnen terugkeren omdat zij
geen identiteitspapieren hebben, presenteert de IND (inmiddels de
Dienst Terugkeer en Vertrek) ex-asielzoekers aan vertegenwoordigers
van het land van herkomst. Deze vertegenwoordigers, veelal
medewerkers van ambassades, stellen dan alsnog de identiteit en
nationaliteit van de mensen vast en verzorgen de benodigde
reispapieren. In 2006 zijn in totaal ruim 3000 mensen
gepresenteerd, waarvan 1000 uit uitgeprocedeerde asielzoekers.
Geen asielgerelateerde informatie, wel
onnodige veiligheidsrisico’s
De presentatie van uitgeprocedeerde
asielzoekers is gevoelige materie. Het onderzoek van de Nationale
ombudsman heeft niet aangetoond dat voormalige asielzoekers gevaar
lopen doordat er tijdens de presentaties expliciet
asielgerelateerde informatie is overgelegd. Het onderzoek van de
Nationale ombudsman toont wel aan dat de manier waarop presentaties
op dit moment zijn georganiseerd onnodige veiligheidsrisico’s
kan meebrengen en kan leiden tot gevoelens van angst en
onzekerheid, omdat op onderdelen van de procedure onvoldoende
transparantie bestaat. Zo weet de betrokkene niet welke informatie
is verstrekt aan het land van herkomst en kan hij daardoor ook niet
aangeven of daarin risico’s schuilen. De betekenis van vragen
die tijdens de presentatie worden gesteld is hierdoor ook
onduidelijk. De ombudsman heeft verder geconstateerd dat een deel
van de presentaties plaatsvindt zonder dat Nederlandse ambtenaren
hierbij aanwezig zijn. Wanneer zij wel aanwezig zijn, is het voor
hen niet altijd mogelijk om het gesprek te volgen, omdat zij de
gebruikte taal niet verstaan. De minister van Justitie heeft een
belangrijke rol om presentaties te ontdoen van geheimzinnigheid en
openheid te geven over de procedures, zo stelt de Nationale
ombudsman. Gezien de grote belangen van alle betrokkenen bij
presentaties en terugkeer moet de zorgvuldigheid van het handelen
van de Nederlandse overheid boven iedere twijfel verheven zijn.
De Nationale ombudsman doet de minister
hiertoe een aantal aanbevelingen. De meest in het oog springende is
dat presentaties alleen mogen plaatsvinden wanneer een Nederlandse
ambtenaar hierbij aanwezig is. Zonodig moet een tolk ingeschakeld
worden. Alleen wanneer de presentatie inhoudelijk kan worden
gevolgd, kan daadwerkelijk worden gecontroleerd of de presentatie
correct is verlopen. Daarnaast zijn de aanbevelingen erop gericht
om de vreemdeling meer inzicht te geven in de stukken die aan de
autoriteiten van het land van herkomst zijn verstrekt en in hetgeen
een presentatie inhoudt, zoals de locatie, rechten en plichten en
de aanwezigheid van derden.
Vier klachten en signaal Vluchtelingenwerk
Nederland
Het onderzoek van de Nationale ombudsman
heeft zich toegespitst op de manier waarop de presentaties van
asielzoekers uit Armenië, Azerbeidzjan en Syrië
plaatsvinden en de manier waarop de IND ex-asielzoekers hierover
informeert. Dit naar aanleiding van vier individuele klachten en
een verzoek van Vluchtelingenwerk Nederland. De klachten hadden
betrekking op het verstrekken van vertrouwelijke informatie door de
IND aan de vertegenwoordiging van het land van herkomst, zoals
(delen van) het asieldossier. Informatie uit het asieldossier kan
de asielzoeker bij terugkeer ernstig in gevaar brengen.
Bron: Nationale Ombudsman