Mensen kunnen de informatie van gezichtsuitdrukkingen onbewust verwerken. In het dagelijks leven doen we alleen niet zoveel met die informatie. We gaan toch vooral af op wat we bewust waarnemen als we de kans krijgen, en negeren onbewuste informatie die via evolutionair oudere gebieden veel sneller tot ons komt. Ook al kan dat soms nadelig zijn. Dat schrijven UvA-onderzoekers Jacob Jolij en Victor Lamme in het toonaangevende vaktijdschrift Proceedings of the National Academy of Sciences.
Van patiënten met schade aan de visuele hersenschors is bekend dat zij in sommige gevallen eigenschappen van visuele prikkels (bijvoorbeeld gezichtsuitdrukkingen) kunnen raden, ondanks het feit dat ze door hun hersenbeschadiging blind zijn. Dit verschijnsel wordt 'blindsight' (blindzien) genoemd. Jolij en Lamme hebben in hun onderzoek laten zien dat dit 'blindzien' ook opgewekt kan worden in normale proefpersonen. Door heel kort een stukje van de visuele hersenschors te stimuleren met een sterke magneet, een techniek die transcraniele magnetische stimulatie (TMS) heet, hebben de onderzoekers kort aangeboden gezichtjes af en toe onzichtbaar voor de proefpersonen gemaakt. Toch waren proefpersonen in staat te raden welke uitdrukking de gezichtjes hadden.
Onbewust verwerkte informatie
"Het taakje dat de proefpersonen moesten uitvoeren, was best lastig omdat de gezichtjes erg kort werden aangeboden", zegt Jacob Jolij. Daarom hebben we de gezichtjes maar af en toe onzichtbaar gemaakt met TMS. Toen we wilden kijken of het voor proefpersonen makkelijker zou worden om de expressie van de onzichtbaar gemaakte gezichtjes te raden door die gezichtjes tussendoor langer aan te bieden, bleken zij tot onze verrassing niet meer in staat om de uitdrukking van die gezichtjes te raden", aldus Jolij. "Het langer aanbieden van de gezichtjes zorgde ervoor dat proefpersonen zekerder waren van hun antwoord als we de gezichtjes niet af en toe onzichtbaar maakten, omdat ze vooral gebruik maakten van bewust verwerkte informatie. Daardoor raakten ze echter in verwarring als we de gezichtjes wel af en toe onzichtbaar maakten.
In de moeilijke taak, waarbij de gezichtjes heel kort werden aangeboden, waren proefpersonen ook al een beetje aan het raden als de ze gezichtjes wel de hele tijd konden zien: ze maakten daarbij gebruik van onbewust verwerkte informatie over de gezichtsuitdrukking. Die informatie blijft gespaard als je de visuele hersenschors stimuleert, omdat een andere route in de hersenen verantwoordelijk is voor de verwerking van die onbewuste, emotionele informatie. Kennelijk gebruik je die informatie alleen maar als je toch al aan het raden bent."
Evolutionair oudere gebieden
De studie van Jolij en Lamme lijkt te bevestigen dat de hersenen de emotionele informatie van een visuele prikkel via twee routes verwerken: een 'langzame' route via de hersenschors, die zorgt voor bewuste waarneming, en een 'snelle', maar grove route via evolutionair oudere gebieden, die kan zorgen voor een snelle, onbewuste reactie op bijvoorbeeld bedreigende situaties. Jolij: "Er waren al veel aanwijzingen dat een dergelijke route bestaat. Echter, wat die route precies doet in normale omstandigheden was onbekend. Wij hebben laten zien dat je normaal gesproken niet zo veel doet met de grove informatie uit de snelle route als je voornamelijk beschikking hebt over de nauwkeurige informatie uit de langzame route. Pas in omstandigheden dat die informatie langere tijd gebrekkig of helemaal afwezig is, ga je die onbewuste informatie gebruiken."
bron:UVA