Rijke landen gebruiken regionale en
bilaterale handelsovereenkomsten om concessies te winnen die zij
niet van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) konden krijgen. Dit
heeft ernstige gevolgen voor de ontwikkeling van arme landen,
volgens een nieuw rapport dat Oxfam Novib heeft uitgebracht.
Volgens het rapport Signing away the
Future hebben 25 ontwikkelingslanden nu
vrijhandelsverdragen met ontwikkelde
landen ondertekend, en wordt er over nog meer
verdragen onderhandeld. In totaal zijn er
nu meer dan 250 regionale en bilaterale
handelsovereenkomsten die meer dan 30% van
de wereldhandel beslaan.
'Handel is van belang voor groei, maar
deze overeenkomsten zijn slecht voor ontwikkeling. Zij vereisen
gigantische onomkeerbare concessies van ontwikkelingslanden die
daarvoor van de rijke landen heel weinig terug zien', zegt Celine
Charveriat, hoofd van de Make Trade Fair-campagne van Oxfam
International.
'Deze overeenkomsten vereisen een veel
snellere liberalisering en strengere regels voor intellectueel
eigendom dan de WTO. Zij beroven ontwikkelingslanden van het recht
om zelf hun economieën te besturen en bedreigen hun vermogen
om de armste mensen te beschermen en uit de armoede te trekken',
aldus Charveriat.
Het rapport beschrijft een aantal manieren
waarop vrijhandelsovereenkomsten schade kunnen toebrengen:
-Investeringsregels in
vrijhandelsverdragen en bilaterale investeringsovereenkomsten
ontnemen regering het recht om arbeiders, het milieu en de economie
te beschermen, en kunnen hen blootstellen aan compensatieclaims,
die kunnen oplopen tot miljarden dollars.
-Strengere regels voor intellectueel
eigendom ontnemen arme mensen de toegang tot
betaalbare medicijnen, ondermijnen
traditionele landbouwmethodes, en tasten het
gebruiksrecht van traditionele kennis
aan.
-De harde liberalisatie van in- en
uitvoertarieven bedreigt het bestaan van boeren en hindert de
toekomstige economische ontwikkeling.
-Hoe meer van deze overeenkomsten er
komen, hoe meer de multilaterale aanpak van de WTO wordt ondermijnd
en hoe meer internationale handel wordt verstoord.
De gevolgen voor ontwikkeling zijn
significant. In het eerste decennium na de
ondertekening van NAFTA heeft Mexico bijna
1,3 miljoen banen in de landbouw verloren. Wel werden er banen
gecreëerd in de industrie, maar de concurrentie van goedkope
arbeid uit China heeft tussen 2001 en 2004 tot het verlies van
200.000 banen geleid, toen bedrijven het land weer verlieten. In
Peru dreigen zo'n 900.000 mensen toegang tot medicijnen verliezen
wanneer de handelsovereenkomst tussen Peru en de VS doorgaat.
Een studie in opdracht van de EU
voorspelde onlangs dat de voorgestelde Economic
Partnership Agreement met West-Afrika zal
leiden tot een importstijging van meer dan 15 procent voor
belangrijke goederen zoals uien, aardappelen, rundvlees en
kippenvlees. Dit zal vernietigende gevolgen hebben voor de lokale
plattelandssector.
Charveriat: 'Arme landen worden met
behulp van vrijhandelsovereenkomsten onder druk gezet om hun
markten wijd open te gooien, terwijl de ontwikkelde landen hun
massale landbouwsubsidies, die leiden tot overproductie en dumping,
onaangeroerd kunnen laten. Dit is zeer onrechtvaardig.'
Het rapport beveelt aan dat alle
handelsregels, multilateraal, regionaal of bilateraal,
-erkennen dat ontwikkelingslanden een
speciale en gedifferentieerde behandeling behoeven;
-toestaan dat ontwikkelingslanden
flexibele wetgeving over intellectueel eigendom
aannemen;
-basisvoorzieningen zoals gezondheidszorg
uitsluiten van verplichtingen tot liberalisatie;
-het recht van regeringen erkennen zelf de
buitenlandse investeerders te reguleren;
-er zorg voor dragen dat het
maatschappelijk middenveld en andere spelers aan het
onderhandelingsproces deelnemen.
Oxfam Novib is het Nederlandse lid van
Oxfam International, een samenwerkingsverband van dertien
onafhankelijke ontwikkelingsorganisaties. Het gezamenlijke ideaal:
een rechtvaardige wereld zonder armoede.
bron:Oxfam Novib