Een nieuw boek van prof. dr. Jouke de Vries en drs. Sebastiaan van der Lubben onthult dat diverse politici, bestuurders en ambtenaren doodsbenauwd waren op de avond van 6 mei 2002: de avond van de moord op Pim Fortuyn. Ze hadden het gevoel door het oog van de naald te zijn gekropen. Het verschil tussen orde en wanorde was slechts 5 minuten. Toen werden de agenten met de platte pet, die het Binnenhof hadden afgegrendeld geholpen door de Mobiele Eenheid, die al langer klaarstond. Het boek Een onderbroken evenwicht in de Nederlandse politiek. Paars II en de revolte van Fortuyn wordt vrijdag 3 juni om 12.00 gepresenteerd in Nieuwspoort, Den Haag.

Rellen

De Haagse driehoek had op de avond van de moord besloten dat aanhangers van Fortuyn bloemen mochten leggen op het Binnenhof. De fout van de politici was dat via de media bekend werd gemaakt dat er om acht uur een extra ministerraadsvergadering zou plaatsvinden bij het ministerie van Algemene Zaken. De burgemeester van Den Haag werd hier niet van op de hoogte gesteld. De aankondiging van de extra vergadering van de ministerraad was het teken voor vele onruststokers om naar het Plein te komen. Hoewel de nervositeit van de politici te begrijpen viel, er was een politicus vermoord, was het bevoegd gezag van Den Haag de mening toegedaan dat de omvang van de rellen beheersbaar was.

De politici in het Kamergebouw waren echter nerveus omdat de geschreeuw van het volk steeds sterker werd. Een ambtenaar van Algemene Zaken was nerveus omdat er rook uit de parkeergarage onder het Plein kwam, en hij zijn auto daar had geparkeerd. Een vergadering van de lijsttrekkers werd onderbroken omdat eerst de beveiliging moest worden geregeld.

Melkert
Oud-kamervoorzitter Jeltje van Nieuwenhoven stelt in het boek dat het maar goed was dat de betogers niet wisten dat Ad Melkert in zijn kamer zat, met uitzicht op het Mauritshuis en het Plein. Dan was het mis gegaan. Voor het eerst sinds jaren moesten de zware gordijnen in de kamer van Ad Melkert dicht. Het is op die avond nog een hele toer geweest om hem het Kamergebouw uit te krijgen. Zijn chauffeur stond klaar aan de kant van het Buitenhof. Toen hij de richting van Dudok op wilde gaan werd de auto bekogeld met eieren en tomaten. Het KLPD verordonneerde dat Melkert plat op de achterbank van de auto moest gaan liggen. Hij zou gaan slapen bij het kamerlid Adri Duyvestein, maar diens huis was volgens de politie te transparant. Vandaar dat Melkert naar Amsterdam werd gebracht.

Gezagsverlies
De gebeurtenissen deden denken aan een revolutie, maar het was uiteindelijk een politieke revolte. Een politieke revolte is er op gericht om binnen het democratische systeem tot vervanging van de gezagsdragers en tot wijzigingen in het beleid te komen. Het boek is als volgt opgebouwd: in het eerste hoofdstuk wordt de moord op Fortuyn beschreven. In hoofdstuk 2 volgt een nauwgezette reconstructie van de gebeurtenissen op het Plein. Het derde hoofdstuk betreft een theorie van politieke revoltes. Er wordt ingegaan op de dieperliggende oorzaken, de aanjaagmechanismen, het gezagsverlies van Paars, het groeiende charisma van Fortuyn en de gevolgen van deze deels succesvolle revolte. De centrale stelling is dat Fortuyn succes heeft gehad omdat de Paarse coalitie met gezagsverlies te maken had. Bovendien komen de auteurs tot de conclusie dat naast 11 september 2001 vooral de rampen in Enschede en Volendam de revolte hebben aangejaagd.

Referendum
Het boek beschrijft en analyseert de teloorgang van Paars, het succes van Fortuyn en het aan de macht komen van Balkenende. Het staat stil bij de bijna wanhopige zoektocht naar een nieuwe stabiliteit. De moord op Van Gogh en de uitslag van het referendum rond Europa tonen echter aan dat er nog steeds sprake is van een onderbroken evenwicht in de Nederlandse politiek.

Ontzuild
Het boek sluit af met drie analytische hoofdstukken waarin de revolte van Fortuyn wordt geplaatst in het licht van andere revoltes in de Nederlandse geschiedenis (1848, 1918, 1935 en 1967). In een ander hoofdstuk wordt de politieke revolte vergeleken met een wetenschappelijke revolte waardoor het gedrag van Paars en bijvoorbeeld Melkert beter kan worden geduid. Het boek eindigt met een beschouwing over de ontwikkelingen in de Nederlandse democratie, die zich tussen pacificeren en polariseren bevindt. De Nederlandse politiek wordt met twee nieuwe zaken geconfronteerd: toenemende maatschappelijke en politieke problemen rond een etnische en taalkundige scheidslijn en politieke elites die zich hebben losgemaakt van de ontzuilde Nederlandse bevolking.

Het boek is onmisbaar voor iedereen die geïnteresseerd is in de politieke ontwikkelingen van Nederland op dit moment.

Jouke de Vries is hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden en wetenschappelijk directeur van de Campus Den Haag van deze universiteit. Sebastiaan van der Lubben is verbonden aan het Centre for Government Studies van de Campus Den Haag. Jouke de Vries schreef in het verleden spraakmakende boeken over de val van het kabinet Den Uyl en het Eerste Paarse kabinet.

bron:Universiteit Leiden

 

Bekijk ook deze populaire persberichten

Trending

Popular