Nederlanders waren in de Gouden Eeuw verwoede walvisvaarders. Terwijl de Scandinaviërs Spitsbergen nog nauwelijks hadden ontdekt, vestigden landgenoten zich in al 1614 op de eilandenarchipel voor de walvisvangst. De overblijfselen uit die periode, bijeengebracht in de Smeerenburgcollectie, worden op 19 november 2005 door het Rijksmuseum Amsterdam en het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen overgedragen aan de Noorse dienst voor Monumentenzorg. Die zal het grootste deel van de collectie binnenkort permanent tentoonstellen op Spitsbergen.

De bijzondere collectie bestaat uit archeologische voorwerpen uit de walvisvangstnederzetting Smeerenburg die van 1614-1652 gevestigd was op Amsterdameiland, Spitsbergen. Verschillende Nederlandse steden beheerden op deze barre plek, zo'n 1000 kilometer van de noordpool, traanovens waarin de walvisresten werden verwerkt. De voorwerpen uit de Smeerenburgcollectie (smeerenburg = blubberstad, van walvisvet) zijn opgegraven in de periode 1978-1981 door Groninger archeologen tijdens de Arctisch Centrum-Carl Denig-Spitsbergen expedities.

Complete stad
Ze geven een goed beeld van de vaak moeilijke omstandigheden in de voormalige Nederlandse nederzetting. Zo is aan de gevonden kleding te zien op welke wijze de inwoners zich tegen de vochtige koude probeerden te beschermen. Gereedschappen tonen aan dat er in de nederzetting behalve walvisvaarders ook bakkers, smeden, timmerlieden, schoenlappers en botteliers werkzaam waren. Dat er zo nu en dan ook tijd was voor ontspanning blijkt uit de resten van tabakspijpen, glas en aardewerk, vondsten die erop wijzen dat de Nederlandse nederzetting een cafà© rijk was. Daarentegen blijkt uit de aanwezigheid van een grafveld in de buurt dat veel inwoners van Smeerenburg hun verblijf in de kou met de dood hebben.

Historisch verhaal
In 1988 zijn veel van de voorwerpen tentoongesteld op de grote expositie Walvisvaart in de Gouden Eeuw in het Rijksmuseum te Amsterdam. Op deze tentoonstelling is met behulp van de voorwerpen en afbeeldingen van de vindplaats met succes het verhaal verteld van de 17de eeuwse Nederlandse walvisvaarders op Spitsbergen. De tentoonstelling maakte duidelijk dat de collectie alleen samen met de vindplaats het complete historische verhaal vertelt. Daarom is besloten de collectie terug te brengen naar Spitsbergen, zodat daar het Nederlandse aandeel in de geschiedenis van Spitsbergen uitgebeeld kan worden. Met de overdracht van de Smeerenburgcollectie aan Noorwegen is dit een feit.

Overdracht
Zaterdag 19 november 2005 vindt de overdracht van de Smeerenburgcollectie aan Noorwegen plaats in Amsterdam. Het grootste deel van de collectie zal door de Noorse dienst voor Monumentenzorg worden ondergebracht in nieuw gebouwde magazijnen in Longyearbyen op Spitsbergen. Een deel van collectie zal tentoongesteld worden in de permanente expositie van het Svalbard museum aldaar. Het deel dat in Nederland achterblijft zal een plaats krijgen in het Rijksmuseum Amsterdam. Het schip van de Gouverneur van Spitsbergen, dat speciaal naar Amsterdam is gekomen om de collectie op te halen, ligt tijdens de bijeenkomst afgemeerd bij het Muziekgebouw.

Arctisch Centrum
Het Arctisch Centrum is een expertisecentrum van de Rijksuniversiteit Groningen dat gespecialiseerd is in poolonderzoek. Binnen het centrum wordt archeologisch, historisch, geografisch en biologisch onderzoek gedaan in en betreffende de poolgebieden. Veel van dit onderzoek maakt deel uit van internationale onderzoeksprojecten die niet alleen een fundamenteel maar ook een toegepast karakter hebben. Zo participeren onderzoekers van het Arctisch Centrum in internationaal milieu- en klimaatonderzoek waarbij ze zich vooral bezig houden met de gevolgen van veranderingen in de natuurlijke omgeving voor de inwoners van de poolgebieden.

bron:RUG

 

Bekijk ook deze populaire persberichten

Trending

Popular