Er zijn de laatste dagen berichten (NRC 24
maart) dat sommige roetfilters voor dieselauto's zouden kunnen
leiden tot de emissie van ongewenste kleine deeltjes en eveneens
andere ongewenste schadelijke reactieproducten. Met name de TU
Delft en het RIVM vrezen voor bovengenoemde risico's. Het gaat dan
om zogenoemde retrofit roetfilters voor personenwagens. Dit zijn
roetfilters die niet af-fabriek, maar achteraf op personenwagens
gemonteerd worden. Hiervoor heeft het ministerie VROM
subsidieregelingen geïntroduceerd, overigens voor zowel
personenwagens als vrachtwagens.
TNO doet hier momenteel onderzoek naar in
opdracht van VROM. Het is daarbij nog te vroeg om te stellen dat er
grote risico's zijn, maar het is wel duidelijk dat er meer en
tevens experimenteel onderzoek nodig is om definitieve uitspraken
te doen.
Bij een 'gesloten' filter wordt 100
procent van de uitlaatgassen door een filterpakket geleid, terwijl
bij de 'half-open' filters ongeveer 30 tot 50 procent van de
uitlaatgassen daadwerkelijk gefilterd wordt. Juist de half-open
filters zijn voor retrofit erg populair, omdat er wat minder
strenge eisen gesteld worden aan het regeneratiesysteem van het
filter, dat zorgt voor het 'verbranden' van het roet zodat het
filter niet te vol raakt. Het is duidelijk dat met een half-open
filter niet dezelfde deeltjesvermindering gehaald worden als met
een gesloten filter. Bij de eerste is de vermindering aan fijn stof
uitstoot van de motor meer dan 90 procent, terwijl dat voor de
half-open filters meer in de ordegrootte van 30 tot 50 procent
ligt. Op dit moment worden in Nederland 50 procent van de nieuwe
dieselpersonenwagens met zo'n gesloten filter uitgerust. Het
half-open filter wordt af-fabriek gemonteerd op enkele
vrachtwagenmotoren. In de Verenigde Staten worden vanaf dit jaar de
vrachtwagendieselmotoren op grote schaal van roetfilter
voorzien.
Voorop staat dat ook de retrofit
roetfilters veel schadelijke componenten tegenhouden. De risico's
verbonden aan de nieuwe typen 'half-open filters' gelden echter
in grote mate ook voor de af-fabriek gemonteerde 'gesloten'
filters.
Ten aanzien van toxische componenten geldt
dat deze voorkomen zowel gehecht aan de fijn stof deeltjes als wel
in gasvorm in het uitlaatgas. In dit verband worden vooral
componenten genoemd als PAH (polycyclische aromatische
koolwaterstoffen), nitro-PAH, oxy-PAH en aldehyden. Zowel half-open
als gesloten roetfilters worden gecombineerd met een
oxidatiekatalysator, waardoor veel van deze schadelijke componenten
met 80% of meer gereduceerd worden. PAH en sommige nitro-PAH worden
in de verbrandingskamer van de motor gevormd en vervolgens in de
oxydatiekatalysator en het filter gereduceerd. Sommige nitro-PAH en
oxy-PAH zouden echter gevormd kunnen worden. Er zijn geen directe
aanwijzingen dat dit ook voor de meest schadelijke verbindingen het
geval is. Dit is wel een onderdeel waar duidelijk meer onderzoek
naar verricht moet worden, omdat de bestaande informatie soms
tegenstrijdig is en er voor de nieuwe half-open filters
überhaupt geen informatie beschikbaar is.
Er wordt soms ook de indruk gewekt dat de
half-open filters vooral de grote (minder schadelijke) deeltjes
afvangt en de allerkleinste deeltjes door laat gaan. Dit is
relevant omdat de allerkleinste deeltjes ook het verst in de longen
door kunnen dringen en dus ook de meeste schade kunnen aanrichten.
Dit blijkt echter niet uit de voorhanden zijnde publicaties. Uit
een Zwitserse publicatie van dit jaar komt wel naar voren dat een
populair half-open filtertype de deeltjes over het gehele
afmetingenspectrum goed reduceert.
Naast de gehele discussie over de
mogelijke vorming van toxische componenten spelen ook de
hoeveelheden een belangrijke rol. Het kan zijn dat bepaalde
toxische stoffen weliswaar wat toenemen, maar dat dat niet leidt
tot voor de mens schadelijke concentraties in de buitenlucht. Ook
dat zal in vervolgonderzoek aan bod moeten komen.
Samenvattend is het nog te vroeg
definitieve uitspraken te doen over de prestatie van roetfilters,
zowel de af-fabriek filters als de retro-fit filters. Het is wel
duidelijk dat door beide types de uitstoot van veel schadelijke
stoffen en deeltjes aanzienlijk wordt teruggebracht.
bron:TNO