De Rijksdienst voor Archeologie,
Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) heeft, namens de minister van
OCW, het nagenoeg complete militaire vliegveld Deelen aangewezen
als beschermd rijksmonument. Daarmee is tien jaar na dato het
grootste beschermingsverzoek afgehandeld dat ooit bij de RACM is
ingediend. 191 objecten en structuren verdeeld over negen complexen
zijn nu beschermd als militair erfgoed. Het vliegveldcomplex is
groter dan het huidige Schiphol en goed gecamoufleerd. Betonnen
bunkers en hangars zijn onherkenbaar vermomd als stijlvolle
boerderijen langs bochtige weggetjes. Versterkte muren,
nepvensters, plaatstalen luiken en Duitse teksten verraden echter
hun geschiedenis.

De Duitsers hebben het vliegveld (zo n
vierduizend hectare) tussen mei 1940 en september 1944 aangelegd op
de Veluwe naar de toenmalig modernste maatstaven, waaronder
bombescherming en vergaande geïntegreerde camouflage. De
toegepaste traditionele architectuur (Heimatschutz Architektur)
harmonieert uitstekend met de landelijkheid van het landschap.
Fliegerhorst Deelen omvatte niet alleen een enorm rolveld, het
vliegterrein met de startbanen - maar op enige afstand daarvan ook
een aantal gebouwencomplexen, die als brinkdorpjes in het bos zijn
vormgegeven. Het totale concept kwam onder grote geheimzinnigheid
tot stand en kende op alle onderdelen bijzondere
camouflagetechnieken om herkenning vanuit de lucht te bemoeilijken.
Hiervan zijn de beschilderde startbanen een mooi voorbeeld.
Beschermd zijn de meest markante objecten c.q. complexen
Klein-Heidekamp (officierskolonie), Groot-Heidekamp
(manschappenkolonie), Vrijland-Noord (technische

werkplaats), Kop van Deelen
(commandocentrum), bunker Diogenes (uniek vluchtleidingscentrum, al
eerder rijksbeschermd), een handvol Wärmehalle (verwarmde
werkplaatsen) en Splitterboxen (opstelplaats met aarden wal tegen
granaatinslag),

honderden meters start- , landings- en
taxibanen, Flakstelle (bunkers voor luchtafweer) en een
compenseerschijf (draaischijf voor ijking boordkompas).

De (inter)nationale waarde van Deelen als
topmonument is gelegen in het totaalbeeld. Het is het meest
compleet bewaarde militaire vliegveld uit de periode 1910-1950 en
kan als exemplarisch worden beschouwd voor de geschiedenis van de
militaire

(luchtvaart)architectuur- en stedenbouw
van de bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog. Alleen een zo
compleet mogelijke bescherming doet recht aan de samenhang tussen
de architectonische, stedenbouwkundige, functionele en historische
aspecten van de diverse complexonderdelen.

Tien jaar geleden is een verzoek tot
aanwijzing van vliegveld Deelen ingediend door de Nederlandse
Federatie voor Luchtvaartarcheologie. Vervolgens heeft de RACM
(destijds de RDMZ) een inventarisatie, de Quick Scan Historische
vliegveldcomplexen, uitgevoerd rondom vijftien vliegbases. Dit
onderzoek is in juni 1999 afgerond en had als doel meer inzicht te
verkrijgen in onder andere de gaafheid en authenticiteit van
vliegvelden en objecten die zich hierop bevinden. Dit heeft
vervolgens dienst gedaan als referentie- c.q. waarderingskader bij
de beoordeling van de beschermingsverzoeken. Vervolgens is het
gehele complex minutieus in een jaar tijd beschreven. Momenteel is
de Tijdelijke beleidsregel aanwijzing beschermde monumenten 2006
van kracht. Daarin is bepaald dat tot 1 juli 2007 geen
rijksmonumenten worden aangewezen. De aanwijzing van vliegveld
Deelen valt buiten dit restrictieve aanwijzingsbeleid, omdat de
aanwijzingsprocedure al eerder was gestart. De aanwijzing is tot
stand gekomen in nauw overleg met het ministerie van Defensie.

bron:Monumentenzorg

Bekijk ook deze populaire persberichten

Trending

Popular