De Verenigde Naties moeten daadkrachtiger op kunnen treden tegen
terrorisme, non-proliferatie, falende staten en ernstige
mensenrechtenschendingen zoals genocide. Ook moeten de VN hardere
afspraken maken om te zorgen dat gedane beloften ook daadwerkelijk
ingelost worden. Het gaat daarbij om de millenniumontwikkelingsdoelen
(MDGs) - wereldwijde afspraken om de armoede in 2015 te halveren, maar
ook afspraken op het gebied van milieu, seksuele rechten en gezondheid
en vrouwenrechten. Er mag hierbij geen tweedeling ontstaan tussen
verliezende en winnende landen.
Dat schrijft de regering in een brief aan de Tweede Kamer als reactie
op twee recente VN-rapporten: het verslag van het High-level Panel on
Threats, Challenges and Change en het rapport van het UN Millennium
Project Team onder leiding van Jeffrey Sachs, speciaal adviseur van de
secretaris-generaal voor de MDGs. Deze rapporten - waarvoor Nederland
input heeft geleverd - zullen de basis vormen voor de evaluatie van de
voortgang van de millenniumverklaring, die regeringsleiders in
september 2005 houden.
De Nederlandse regering stelt in haar reactie de volgende punten centraal:
1. Hervormingen van internationale organisaties:
- Internationale
organisaties zijn onvoldoende in staat om internationale afspraken uit
te voeren of waar nodig af te dwingen. Daarom zijn hervormingen nodig.
Nederland heeft daar een bijzonder belang bij, als voorvechter van
versterking van multilaterale samenwerking, met zijn inzet voor
duurzame armoedebestrijding, en zijn deelname aan internationale
vredesoperaties en zijn ruimhartige bijdragen aan internationale
organisaties. Ons land maakt deel uit van de Group of Friends of UN
Reform, waarin vijftien regeringsleiders zich buigen over de
VN-hervormingen.
- De VN moeten meer
slagkracht krijgen om te kunnen optreden tegen bedreigingen als
terrorisme, verspreiding van massavernietingswapens, maar ook
bedreigingen in de vorm van HIV/AIDS en milieudegradatie. Sommige
onderdelen van de organisaties moeten worden versterkt, zoals
bijvoorbeeld het bureau tegen terreur (Counter-Terrorism Executive
Dictorate). Op andere terreinen moet meer samenwerking met financiële
of regionale organisaties worden gezocht. Verder zou de Veiligheidsraad
actief sancties moeten uitwerken tegen landen die terrorisme niet
voldoende aanpakken.
- De Veiligheidsraad
kan in het uiterste geval besluiten tot het gebruik van geweld. Het
Handvest biedt daar voldoende aanknopingspunten voor.
- Nederland kan zich
evenwel niet vinden in de twee voorstellen die het rapport doet om de
Veiligheidsraad uit te breiden. Het eerste model voorziet in zes nieuwe
permanente zetels en drie nieuwe wisselende zetels. In het tweede model
zijn er zeven nieuwe wisselzetels voor vier jaar, en à©à©n voor twee
jaar. Beide voorstellen betekenen een verzwakking van de positie van
Europese landen, maar ook van de landen die het meeste bijdragen aan de
VN.
2. Ontwikkeling, vrede en veiligheid:
- Slagkracht is nodig,
maar preventie staat voorop: problemen van nu - armoede, ziekten en
milieubederf - zijn de dreigingen van de toekomst. Ontwikkeling en
veiligheid zijn twee zijdes van dezelfde medaille: zonder ontwikkeling
geen veiligheid, zonder veiligheid geen ontwikkeling. Dit vereist een
coherente aanpak, waarbij mensenrechten, democratie, goed bestuur,
armoedebestrijding en duurzaamheid uitgangspunten zijn.
- In dit kader zouden
landen hun militaire apparaat meer moeten toerusten voor het uitvoeren
van vredestaken. Dit moet niet alleen gelden voor ontwikkelde landen,
zoals het High-level panel-rapport stelt, maar ook voor
ontwikkelingslanden.
- Nederland verwelkomt
het idee om een Peacebuilding Commission in te stellen, met daaraan
gekoppeld een VN-Stabiliteitsfonds (zoals Nederland al kent), om een
land in een post-conflict fase adequaat te kunnen ondersteunen.
- Nederland ondersteunt
ook het voorgestelde non-proliferatiebeleid, waaronder een voorstel om
zo snel mogelijk te komen tot een effectief verbod op de productie van
splijtstoffen voor gebruik in kernwapens. In het rapport wordt helaas
niet diep genoeg ingegaan op de noodzaak van versterking van de
wetgeving voor exportcontrole op grondstoffen en onderdelen van
massavernietingswapens. Nederland heeft over het onderwerp van
non-proliferatie advies gevraagd aan de Adviesraad Internationale
Vraagstukken.
- Mensenrechten moeten
nog meer dan nu in het hele VN-beleid geïntegreerd worden. De
mensenrechtencommissie zou hiertoe over ieder land jaarlijks een
rapport kunnen uitbrengen, dat betrokken wordt bij verdere
besluitvorming over dat land.
3. Millenniumontwikkelingsdoelen (MDGs) en internationale afspraken:
- De afspraken die zijn
gemaakt op het gebied van armoedebestrijding (MDGs), milieu en
duurzaamheid (Johannesburg), seksuele gezondheid en rechten (Caïro), en
vrouwenrechten (Beijing) moeten worden geïntegreerd en geïmplementeerd.
De uitvoering van de afspraken blijft achter op schema. Een inhaalslag
is nodig.
- Financiering van
armoedebestrijding kan geen obstakel zijn, omdat is afgesproken dat
ontwikkelde landen een vast percentage van het bruto nationaal product
moeten betalen. Landen die nu te weinig geld aan
ontwikkelingssamenwerking betalen, moeten in fases hun bijdrage op peil
brengen: in 2015 moet dan minimaal 0,7 procent van het BNP aan
ontwikkelingssamenwerking worden besteed.
- Naast hulp moeten
rijke landen meer ruimte bieden voor handel, door hun markten te openen
voor exportproducten uit ontwikkelingslanden, maar ook door
handelsverstorende subsidies af te schaffen op landbouwproducten en
industriële producten die voor ontwikkelingslanden van belang zijn.
Tijdens de WTO-Doha-onderhandelingen in 2005 zullen hierover afspraken
worden gemaakt.
- Ontwikkelingslanden
moeten voor 2006 met een plan komen om in hun land de millenniumdoelen
te halen. Hierbij moeten ook bedrijven en burgers betrokken worden. Het
voorstel van het UN Millennium Project Team om enkele zichtbare,
succesvolle projecten op korte termijn als katalysator te laten
dienen, moet volgens Nederland ook in deze nationale plannen worden
ingebed.
- Bij het voorstel van
het UN Millennium Project Team om twaalf landen extra te ondersteunen
om die snel te laten groeien heeft Nederland enkele bedenkingen. Het
aantal is tamelijk willekeurig, en kan ertoe leiden dat
ontwikkelingslanden worden verdeeld in een groep ´winnaars' en groep
´verliezers'.
- In plaats van losse
projecten zouden donoren ontwikkelingslanden beter kunnen helpen met
geld voor de begroting en met het ondersteunen van à©à©n bepaalde sector,
zoals onderwijs. Ook zouden donorlanden nog beter met elkaar moeten
samenwerken, zodat overlap voorkomen wordt en ontwikkelingslanden zo
min mogelijk bureaucratische rompslomp hebben bij de verantwoording van
de besteding van het ontwikkelingsgeld.
Bron:
Ministerie van Buitenlandse Zaken