Jongeren die alcohol willen kopen, terwijl ze daar nog te jong voor zijn, slagen daar bijna altijd in. Het lukt de jongeren bij 86% van alle aankooppogingen in een supermarkt of bij een slijter. Voor 15 jarigen is het bij de supermarkt het gemakkelijkst om een biertje of een mixdrank te kopen. Voor het eerst is in Nederland op grote schaal met inzet van jonge zogenaamde mystery-shoppers objectief aangetoond dat de wettelijke leeftijdsgrenzen zeer slecht worden nageleefd. Het landelijke onderzoek naar de naleving van de Drank- en Horecawet is in opdracht van STAP uitgevoerd onder 150 supermarkten en bij 150 slijters door de faculteit Toegepaste Communicatie Wetenschap van de Universiteit Twente.
De Drank- en Horecawet bepaalt dat alcoholverstrekkers bij de geringste twijfel jongeren moeten vragen een identiteitskaart te tonen. Uit dit onderzoek, waarbij te jonge alcoholkopers werden ingezet, werd bij slechts 1 op de 7 aankopen om een leeftijdsdocument gevraagd. Echter ook na het tonen van dit document werd dikwijls alsnog alcohol verstrekt. In al deze situaties had de verstrekker de aankoop van alcohol moeten weigeren.
Bij een meerderheid van de bezochte supermarkten (67%) en de slijterijen (87%) werden de wettelijk voorgeschreven stickers en bordjes aangetroffen met de vermelding dat aan jongeren onder de 16 geen alcohol mag worden verstrekt. Van Dalen van STAP: 'Vanaf 2000 schrijft de Drank- en Horecawet een verscherpte controle voor op leeftijden. De conclusie is dat de diverse voorlichtingscampagnes van de branche aan hun personeel (zoals de campagne 'Soms moet je nee verkopen') hebben gefaald'.
Onderzoek wijst uit dat het strikt handhaven van leeftijdsgrenzen een belangrijk instrument is om het toenemende alcoholgebruik onder kinderen en jongeren een halt toe te roepen. Van Dalen (STAP): 'Nu gebleken is dat de bijdrage van alcoholverstrekkers aan het alcoholprobleem onder jongeren heeft gefaald ligt het voor de hand om de handhaving te intensiveren. De mogelijkheid om mystery-shoppers in te zetten om alcoholverstrekkers die in de fout gaan op te sporen dient daarbij overwogen te worden.'
Voor het eerst is de naleving van de leeftijdsgrenzen bij alcoholverkoop in Nederland wetenschappelijk onderzocht met inzet van jongeren aan wie geen alcohol mag worden verstrekt. Het onderzoek is gebaseerd op een strikt protocol afgeleid van vergelijkbare onderzoeken in het buitenland. Het protocol schrijft o.a. voor dat de jongeren alcohol niet daadwerkelijk mochten kopen. Nadat de koopwaar op de kassa was aangeslagen gaf de mystery-shopper aan dat hij of zij geen geld genoeg bij zich had waardoor de koop niet doorging. In Nederland bleek sprake van 86% succesvolle alcoholaankopen door jongeren onder de wettelijke leeftijdsgrens. Vergelijkbare studies in het buitenland resulteerden in 83% succesvolle aankopen in Engeland (Willner et al, 2000) en 51% aankopen in de VS (Forster et al, 1994). In de VS wordt de wetgeving beter nageleefd dan in Nederland omdat de sancties afschrikken en de pakkans groter is.