Op maandag 20 maart vonden er twee belangrijke gebeurtenissen plaats in het
splitsingsdebat. De Kamercommissie Economische zaken voerde een rondetafelgesprek met de aandeelhouders van de energiebedrijven. En de Commissie Kist presenteerde haar rapport (het zogenaamde validatieonderzoek) naar de splitsing van energiebedrijven.
Rondetafelgesprek
De aandeelhouders van Essent traden eensgezind naar buiten. De gedeputeerden Hoes (Noord-Brabant), Jansen (Overijssel), Eurlings (Limburg) en Calon (Groningen) spraken zich unaniem uit tegen splitsing. Opnieuw gaven ze blijk van hun grote onbegrip over het feit dat de overheid met deze wet willens en wetens een ongelijk speelveld creëert en daarmee de buitenlandse concurrenten in de kaart speelt. De Tweede Kamercommissie wilde van de aandeelhouders weten of zij bereid waren de aandelen in de energiebedrijven voor langere tijd te behouden. Verreweg de meeste aandeelhouders gaven aan dat ze niet het voornemen hebben uit de energiebedrijven te willen stappen. Als er niet verplicht gesplitst moet worden, zijn de meeste aandeelhouders beslist bereid
langer aandeelhouder te blijven.Dit maakt, volgens de aandeelhouders, een interessante 'energiedeal' mogelijk. De rijksoverheid en de aandeelhouders zouden een transitie naar een duurzame energievoorziening krachtig kunnen ondersteunen met grote investeringen.
De aandeelhouders van Essent traden eensgezind naar buiten. De gedeputeerden Hoes (Noord-Brabant), Jansen (Overijssel), Eurlings (Limburg) en Calon (Groningen) spraken zich unaniem uit tegen splitsing. Opnieuw gaven ze blijk van hun grote onbegrip over het feit dat de overheid met deze wet willens en wetens een ongelijk speelveld creëert en daarmee de buitenlandse concurrenten in de kaart speelt. De Tweede Kamercommissie wilde van de aandeelhouders weten of zij bereid waren de aandelen in de energiebedrijven voor langere tijd te behouden. Verreweg de meeste aandeelhouders gaven aan dat ze niet het voornemen hebben uit de energiebedrijven te willen stappen. Als er niet verplicht gesplitst moet worden, zijn de meeste aandeelhouders beslist bereid
langer aandeelhouder te blijven.Dit maakt, volgens de aandeelhouders, een interessante 'energiedeal' mogelijk. De rijksoverheid en de aandeelhouders zouden een transitie naar een duurzame energievoorziening krachtig kunnen ondersteunen met grote investeringen.
Deze handreiking is tot nu toe echter niet door de Kamerleden opgepakt. De aandeelhouders van Essent hebben alle twijfel weggenomen over de vermeende beperkte zeggenschap over het bedrijf. Het afgelopen jaar hebben ze meer zeggenschap verworven en zijn nu meebepalend voor de belangrijkste strategische beslissingen.
Commissie Kist
De Commissie Kist heeft geprobeerd om in drie weken alle discussies en onderzoeken van de afgelopen drie jaar rondom het wetsvoorstel splitsing energiebedrijven, te valideren; een lastige opdracht in zo'n kort tijdsbestek, zoals nadere bestudering van het rapport aantoont.
De Commissie Kist heeft geprobeerd om in drie weken alle discussies en onderzoeken van de afgelopen drie jaar rondom het wetsvoorstel splitsing energiebedrijven, te valideren; een lastige opdracht in zo'n kort tijdsbestek, zoals nadere bestudering van het rapport aantoont.
Baten
Een flink aantal batenverhogende uitgangspunten van de Commissie Kist blijkt niet te kloppen. Zo doet de commissie alsof het wetsvoorstel ook de privatisering van energiebedrijven regelt. Maar dat is niet waar. En dus mogen de eventuele maatschappelijke baten van privatisering ook niet worden toegeschreven aan splitsing. Duidelijk is ook dat de hoogspanningsnetten zonder splitsing van energiebedrijven aan Tennet kunnen worden overgedragen en daarom geldt ook hier dat de mogelijke maatschappelijke baten niet aan splitsing mogen worden toegerekend. En verder kan het invoeren van het zogenaamde 'leveranciersmodel' en het capaciteitstarief voor transport van elektriciteit en gas volledig zonder splitsing plaatsvinden. Ook de maatschappelijke baten hiervan zijn dus niet aan splitsing te danken.
Een flink aantal batenverhogende uitgangspunten van de Commissie Kist blijkt niet te kloppen. Zo doet de commissie alsof het wetsvoorstel ook de privatisering van energiebedrijven regelt. Maar dat is niet waar. En dus mogen de eventuele maatschappelijke baten van privatisering ook niet worden toegeschreven aan splitsing. Duidelijk is ook dat de hoogspanningsnetten zonder splitsing van energiebedrijven aan Tennet kunnen worden overgedragen en daarom geldt ook hier dat de mogelijke maatschappelijke baten niet aan splitsing mogen worden toegerekend. En verder kan het invoeren van het zogenaamde 'leveranciersmodel' en het capaciteitstarief voor transport van elektriciteit en gas volledig zonder splitsing plaatsvinden. Ook de maatschappelijke baten hiervan zijn dus niet aan splitsing te danken.
Kosten
Het belangrijkste kostendrukkende uitgangspunt van de Commissie Kist klopt helaas eveneens niet. Het wetsvoorstel regelt namelijk wel degelijk de introductie van de zogenaamde 'vette netbeheerder' bij splitsing. En dus moeten de kosten daarvan ook toegerekend worden aan splitsing. Maar ook al zou je dat niet doen, dan komen de kosten van het inrichten van een 'vette netbeheerder' uiteindelijk toch bij de klant of bij de burger terecht. Kortom de Nederlander betaalt. De splitsing kost 455 miljoen per jaar. Dat betekent, linksom of rechtsom, 65 euro per huishouden per jaar.
Het belangrijkste kostendrukkende uitgangspunt van de Commissie Kist klopt helaas eveneens niet. Het wetsvoorstel regelt namelijk wel degelijk de introductie van de zogenaamde 'vette netbeheerder' bij splitsing. En dus moeten de kosten daarvan ook toegerekend worden aan splitsing. Maar ook al zou je dat niet doen, dan komen de kosten van het inrichten van een 'vette netbeheerder' uiteindelijk toch bij de klant of bij de burger terecht. Kortom de Nederlander betaalt. De splitsing kost 455 miljoen per jaar. Dat betekent, linksom of rechtsom, 65 euro per huishouden per jaar.
Voor wat betreft de Cross Border Leases (CBL's), blijkt de Commissie Kist de analyses van Essent te delen, maar waagt het zich niet aan een harde uitspraak over het mogelijke schadebedrag. Daarmee krijgt de Kamer nog steeds geen duidelijkheid over de kosten en baten van splitsing en de gevolgen voor de CBL's waar het bij monde van o.a. het CDA-kamerlid Jos Hessels om heeft gevraagd. De sector staat dus nog steeds een miljardenclaim te wachten.
Die claim komt omdat de energiebedrijven juridisch al gesplitst zijn. Ze hebben het net verkocht aan conglomeraten van Amerikaanse investeerders. Deze kregen voor deze investeringen een aanmerkelijk belastingvoordeel van de Amerikaanse overheid. De Nederlandse energiebedrijven hielden de zeggenschap over de netten door ze terug te huren van de Amerikanen. Door het belastingvoordeel van de Amerikaanse overheid te delen ontstonden er voor beide partijen aanmerkelijke winsten. De regering wil nu eigenlijk de eigendom van de Amerikanen ongedaan maken, die zullen daardoor weer terug betaald moeten worden.
Marktwerking
Ook ten aanzien van de effecten op de marktwerking is een zeer belangrijke kanttekening te maken. De Commissie Kist verwacht dat door consolidatie en overnames van de commerciële energiebedrijven uiteindelijk drie a vier spelers op de Nederlandse markt zullen overblijven. Dit zijn aanzienlijk minder spelers dan er nu actief zijn en valt niet te rijmen met de claim dat er dankzij splitsing meer concurrentie op de markt ontstaat door nieuwe toetreders.
Ook ten aanzien van de effecten op de marktwerking is een zeer belangrijke kanttekening te maken. De Commissie Kist verwacht dat door consolidatie en overnames van de commerciële energiebedrijven uiteindelijk drie a vier spelers op de Nederlandse markt zullen overblijven. Dit zijn aanzienlijk minder spelers dan er nu actief zijn en valt niet te rijmen met de claim dat er dankzij splitsing meer concurrentie op de markt ontstaat door nieuwe toetreders.
Betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam?
De Commissie Kist gaat uit van splitsing en daarna van verkoop aan buitenlandse energiebedrijven en gedeeltelijke privatisering van de netten. De gevolgen hiervan zijn niet alleen qua marktwerking een probleem (hoe zorgen we ervoor dat er voldoende spelers op de Nederlandse markt actief blijven), maar ook problematisch voor de ambities op het gebied van duurzaamheid van de energievoorziening in Nederland. Dit zeer wezenlijke punt zat niet in de vraagstelling, maar is wel een belangrijk punt waar in de Kamer aandacht voor is gevraagd: Welke visie op de energiemarkt ligt eigenlijk ten grondslag aan dit wetsvoorstel en hoe kan Nederland zijn ambities als het gaat om betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam waarmaken. Deze vraag blijft voor Essent ook na het rapport van Kist volledig onbeantwoord.
bron:Essent