De Plantenziektenkundige Dienst (PD) van
het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft
kuipplanten aangetroffen die besmet zijn met
aardappelspindelknolviroïde. Het gaat om de eerste vondsten
van dit viroïde in
bloemisterijgewassen in Nederland. Omdat
het viroïde grote schade kan veroorzaken in met name aardappel
en tomaat, heeft de PD actie ondernomen om verspreiding en
vestiging tegen te gaan. Zo is de tracering van de besmette
partijen gestart en zijn betrokkenen geïnformeerd. De
aanwezigheid van het viroïde vormt een groot risico voor de
aardappel- en tomatenteelt en een bedreiging voor de handel van
deze producten en genoemde kuipplanten.
De besmettingen met
aardappelspindelknolviroïde zijn gevonden in de kuipplanten
Solanum jasminoides en Brugmansia spp., die aanwezig waren op
enkele bedrijven in het westen en in het zuiden van Nederland. Het
viroïde geeft in deze gewassen geen
zichtbare aantastingen. De PD deed de
vondsten tijdens routinematige controle op viroïden. Deze
controle is dit jaar voor de eerste keer verbreed naar
bloemisterijgewassen. Op basis van deze vondsten houdt de PD er
rekening mee dat het
viroïde breder verspreid is in
Solanum jasminoides en Brugmansia spp..
Aardappelspindelknolviroïde wordt in
het Engels aangeduid met Potato spindle tuber viroid, afgekort
PSTVd. Uit laboratoriumonderzoek is gebleken dat PSTVd in potentie
veel verschillende soorten gewassen kan aantasten. Bekende
waardplanten zijn aardappel, tomaat, pepino, paprika en avocado. In
Nederland is PSTVd in het verleden sporadisch
aangetroffen in tomaat, maar kon steeds
worden uitgeroeid.
Bedreiging aardappel- en tomatenteelt
De PD voert jaarlijks een survey uit bij
aardappel- en tomatentelers om besmettingen met PSTVd vroegtijdig
op te kunnen sporen. Hierbij wordt nauw samengewerkt met de
keuringsdiensten. Op grond van de surveys is met zeer grote
zekerheid te concluderen dat er geen besmettingen zijn in de
aardappel- en tomatenteelt. Besmetting met PSTVd veroorzaakt bij
tomaten ernstige groeivermindering. Bij aardappel veroorzaakt het
viroïde daarnaast ook misvormde knollen.
PSTVd wordt overgedragen door vegetatieve
vermeerdering, zoals stekken, van geïnfecteerde planten en/of
door contact met geïnfecteerde planten of besmette
gereedschappen. De teelt van de verschillende waardplanten vindt in
Nederland in
afzonderlijke productiesystemen plaats,
wat het risico van contactbesmetting beperkt. Er moet rekening
worden gehouden met de kans dat besmettingen in de kuipplanten
Solanum jasminoides en Brugmansia spp. over worden gedragen naar
teelt van aardappel, tomaat en andere nachtschadeachtigen.
Verspreiding voorkomen
PSTVd heeft de Europese quarantainestatus,
wat inhoudt dat Nederland verplicht is om verspreiding in de EU
tegen te gaan. Wanneer er geen actie zou worden ondernomen, zou
PSTVd zich in Nederland kunnen vestigen. Dit zal grote
consequenties hebben voor de teelt en export van uiteenlopende
producten. Nederland heeft daarom groot belang bij het handhaven
van de status: Nederland vrij van PSTVd.
Naar aanleiding van de vondsten in Solanum
jasminoides en Brugmansia spp. start de PD een onderzoek naar de
aanwezigheid van PSTVd bij bedrijven die met deze gewassen werken.
Voor bedrijven die materiaal van verdachte herkomst hebben
ontvangen, is het niet toegestaan om planten van de soorten Solanum
jasminonides en Brugmansia spp. af te leveren of te verplaatsen.
Bij besmetting legt de PD maatregelen op. Standaardmaatregel
hierbij is het vernietigen van de partij. Over de gehele situatie
wordt met alle betrokken partijen intensief overleg gevoerd.
Verspreiding buiten Nederland
PSTVd is in een aantal landen buiten
Europa gevestigd. Binnen de EU is PSTVd slechts incidenteel
aangetroffen. Voorbeelden zijn een vondst bij een
aardappelveredelingsbedrijf in Frankrijk in 2002 en een besmetting
van PSTVd in een tomatenteelt in België dit jaar.
bron:LNV